Tiếp tục củng cố và duy trì; nâng cao chất lượng
Trường phổ thông dân tộc nội trú (PTDTNT) là loại hình trường công lập, chuyên biệt trong hệ thống giáo dục quốc dân. Trường dành cho thanh, thiếu niên các dân tộc thiểu số với mục tiêu tạo nguồn đào tạo cán bộ và nguồn nhân lực có trình độ cho vùng dân tộc thiểu số, miền núi (DTTS, MN). Trường PTDTNT có vai trò quan trọng trong sự nghiệp phát triển kinh tế - xã hội và củng cố an ninh, quốc phòng ở vùng DTTS, MN.
Đại diện Vụ Giáo dục Dân tộc báo cáo tình hình phát triển hệ thống trường PTDTNT, PTDTBT
Trường phổ thông dân tộc bán trú (PTDTBT), với tiền thân là mô hình trường nội trú dân nuôi đã hình thành và phát triển từ những năm 60 của thế kỷ trước. Trường PTDTBT được chính thức công nhận từ khi Quốc hội ban hành Luật Giáo dục ngày 14 tháng 6 năm 2005; sau đó là Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục ngày 15 tháng 12 năm 2009 và hiện nay là Luật Giáo dục năm 2019.
Tính đến hết năm học 2019-2020, toàn quốc có 325 trường PTDTNT ở 49 tỉnh/thành phố trực thuộc Trung ương với 105.818 học sinh; có 1.124 trường PTDTBT với 237.608 học sinh. Các trường PTDTNT từng bước khẳng định vị thế hàng đầu về chất lượng giáo dục ở vùng DTTS, MN. Các trường PTDTBT khẳng định được vai trò to lớn trong việc huy động tối đa học sinh tiểu học và THCS trong độ tuổi tới trường, tăng tỷ lệ học sinh chuyên cần, giảm tỷ lệ học sinh bỏ học, nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện.
Tuy nhiên, trải qua thời gian, cùng với sự phát triển cũng như biến động về kinh tế - xã hội của đất nước, mô hình trường PTDTNT và PTDTBT bắt đầu bộc lộ những khó khăn, hạn chế cần khắc phục và đổi mới để phù hợp với yêu cầu mới, cụ thể là giai đoạn 2021-2030.
Theo đại diện Vụ Giáo dục Dân tộc, quan điểm chung trong giai đoạn này là tiếp tục củng cố và hoàn thiện hệ thống trường PTDTNT theo hướng tinh gọn, hiệu quả, tránh lãng phí. Tiến hành rà soát, quy hoạch hoàn thiện trường PTDTNT phù hợp với đặc điểm của: vùng, địa phương, điều kiện kinh tế - xã hội, điều kiện tự lý tự nhiên và dân tộc. Trường PTDTNT phải được quản lý chặt chẽ đầu vào, đầu ra theo đúng mục tiêu, đảm bảo chất lượng và hiệu quả đào tạo.
Đối với hệ thống trường PTDTBT, tiếp tục củng cố, duy trì và phát triển trên cơ sở phù hợp với thực tế của địa phương. Đảm bảo trường PTDTBT được thành lập phải phát triển ổn định, bền vững và có chất lượng. Tổ chức tốt công tác nuôi dưỡng học sinh bán trú, nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện, chú trọng công tác giáo dục đạo đức, kỹ năng sống cho học sinh dân tộc thiểu số và các hoạt động giáo dục đặc thù trong trường PTDTBT.
Tăng cường đầu tư cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học cho trường PTDTBT theo hướng chuẩn hóa. Thực hiện tốt chế độ chính sách cho cán bộ quản lý, giáo viên, nhân viên, học sinh. Từng bước xây dựng hệ thống trường PTDTBT là nòng cốt trong hệ thống giáo dục dân tộc, nhằm tạo nguồn đào tạo nguồn nhân lực người DTTS chất lượng cao, đáp ứng được yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội vùng DTTS, MN.
Cần một quy hoạch tổng thể và đồng bộ
Đặt ra một số vấn đề cần củng cố để đảm bảo hiệu quả hoạt động của hệ thống trường PTDTNT, PTDTBT trong giai đoạn tới, ông Nguyễn Văn Tân, Vụ trưởng Vụ Chính sách, Ủy ban Dân tộc cho rằng, đó là phải quy hoạch lại tổng thể hệ thống trường lớp tại các địa phương, quy hoạch đó nhất thiết phải đi liền với các quy hoạch khác để đảm bảo tính đồng bộ.
Lãnh đạo Vụ Giáo dục Dân tộc chủ trì phần thảo luận tại Tòa đàm
Ngoài ra, cần tiếp tục đầu tư cơ sở vật chất, thiết bị trường học đối với cơ sở giáo dục phổ thông vùng DTTS, MN đáp ứng đổi mới giáo dục và đào tạo; quan tâm bổ sung số lượng và nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên, cán bộ quản lý giáo dục ở các trường phổ thông vùng DTTS, MN; đầu tư kinh phí cho xây dựng các tài liệu, học liệu phù hợp với đặc điểm vùng, đặc điểm dân tộc.
Đánh giá tích cực về hiệu quả của hệ thống trường PTDTBT thời gian qua, bà Trần Thị Yên, Ban Nghiên cứu Giáo dục Dân tộc gợi mở một số việc cần làm để duy trì và phát triển hệ thống này như: rà soát hệ thống văn bản để có điều chỉnh, bổ sung kịp thời, đảm bảo trường PTDTBT được thành lập phải phát triển ổn định, bền vững và chất lượng; thực hiện tốt công tác xét duyệt học sinh bán trú, đảm bảo các em có điều kiện ăn, ở, học tập và sinh hoạt an toàn.
Cũng tại Tọa đàm, một số tham luận, ý kiến trao đổi còn đề cập đến việc đổi mới dạy học tiếng dân tộc thiểu số trong trường PTDTNT; đổi mới giáo dục giá trị văn hóa cho học sinh; nâng cao chất lượng giáo dục đặc thù; tăng cường công tác quản lý giáo dục đáp ứng đổi mới mô hình trường PTDTNT, PTDTBT; đề xuất các điều kiện đảm bảo thực hiện hiệu quả chương trình giáo dục phổ thông mới trong các trường PTDTNT, PTDTBT…
Tọa đàm về đổi mới mô hình giáo dục của các trường PTDTNT, PTDTBT là hoạt động nhằm đề xuất chính sách cho trường PTDTNT, PTDTBT; làm cơ sở để sửa đổi quy chế tổ chức hoạt động, từng bước hoàn thiện, nâng cao chất lượng của mô hình trường phổ thông này, góp phần đào tạo nguồn nhân lực người DTTS chất lượng cao, đáp ứng được yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội vùng DTTS, MN.